Stok Yönetimi Nedir, Nasıl Yapılır?
Şirket içi gelir gider dengesinin korunabilmesi için mutlaka yapılması gerekenlerden biri de stok yönetimidir. Çünkü stok fazlası maliyete sebep olacağı gibi, stok azlığı da talep karşılayamama gibi durumlara neden olabilir. Stokların düzenli yönetimi, işletmelerin üretim, satış ve finansal pozisyonlarını öncelik kabul eder. Bu bağlamda talepleri karşılamak için stokta bulunması gereken ürünler arasındaki dengeyi sağlamak amacıyla belli bir planlamayı, kontrolü ve örgütlenmeyi kapsar. Gerekli ürünlerin, istenilen zamanda hazır olmasını sağlamak ve bu işlemi ekonomik olarak gerçekleştirmek, sistemin başlıca görevidir.
Stokların etkili bir şekilde yönetimi sayesinde, stoklardaki hareketlilik anlık olarak izlenebilmektedir. Her firmaya uygun bir yönetim sistemi vardır. Şirketin büyüklüğü, sektörü, ekonomik imkanları ve daha birçok değişkene göre uygun bir stok yönetim sistemi entegrasyonu yapılabilmektedir. DİA olarak bu konu ile ilgili merak edilenlerin hepsini bu yazımızda anlatmaya çalıştık.
İçindekiler
Stok Yönetimi Nasıl Yapılır?
Stok, bir şirketin üretim hattına gidecek olan hammadde, yarı mamul, mamul veya varlıklar bütünüdür. Stok tutmak ise şirketlerin önemli bir maliyet kalemidir. Firmalar için nasıl ki her maliyetin düşük tutulması gerekiyorsa, elbette stok tutmanın da mümkün olabilecek en düşük maliyet seviyesinde tutulması gerekmektedir. Bir yandan üretimin aksamayacağı seviyede stok tutulması gerekirken, diğer yandan da saklama, aşınma ve lojistik gibi maliyetlerin düşürülmesi doğru olandır.
Örneğin bir kırtasiye dükkanını düşünelim. Normal zamanlarda bir kırtasiye dükkanının çok sayıda okul çantası alması, gereksiz ve maliyetli bir stok tutmaya sebep olur. Öte yandan okulların açılış döneminde yüksek sayıda çanta stoklanması ise doğru bir stok yönetimidir. Ancak okullar açıldıktan sonra, stoklanan çantaların büyük bir bölümü elde kalmışsa yönetim yanlış yapılmış demektir.
Neden Stok Yönetimi Yapılır?
Şirketlerin stok yönetimi yapmalarının belli başlı nedenleri bulunmaktadır. Bunlar arasında; dönemsel talep artışlarını karşılama, hazırlıklı olma, maliyetleri azaltma, spekülasyonlara karşı önlem, dönemsel fiyat artışlarından etkilenmeme gibi nedenler yer alır.
Dönemsel Talep Artışlarını Karşılama
Yukarıda verdiğimiz kırtasiye örneğinde olduğu gibi, bazı sektörler için bazı zamanlarda talep artışı olabilmektedir. Böyle zamanlarda artan talebin karşılanabilmesi için stok tutulması gerekir. Stokta tutulan ürünlerin talep oluşması halinde piyasaya arz edilmesi daha kolay ve uygun maliyetlidir.
Hazırlıklı Olma
Şirketler, ticari faaliyetlerini belli başlı hesaplamalara ve öngörülere göre yürütebiliyor olsa da, talep, arz ve ürün tedariği gibi konularda yaşanabilecek değişikliklere karşı hazırlıklı olmalıdır. Böylece stok yönetimi, bir ürüne karşı artan talebin karşılanabilmesi ya da bir hammaddenin bulunabilirliğinin azalması halinde hazırlıksız yakalanmamış olur.
Maliyetleri Azaltma
Bazı ürünler için toplu olarak sipariş verilmesi ve stoklanması, hem lojistik hem de depo maliyetlerini azaltır. Böylece parça başı ürün maliyetlerinin azalmasıyla, talebin yüksek olduğu ürünlerin yüksek miktarlarda alınması ve maliyetlerin düşürülmesi sağlanabilir.
Spekülasyonlara Karşı Önlem
Bir ürünün ya da hammaddenin fiyatının artacağına yönelik dedikodular, o ürün ya da hammaddenin önceden stoklanmasını sağlayabilir. Böylece stok yönetimi yapan firma, fiyat dalgalanmasından etkilenmeyecektir.
Dönemsel Fiyat Dalgalanmalarından Etkilenmeme
Üretim yapan bir firma, üretimde kullandığı bir hammaddenin hangi dönemlerde fiyat artışı yaşadığını, hangi dönemlerde fiyatlarının düştüğünü zamanla öğrenir. Böyle dönemlerde fiyatlar düşükken stok yapmak faydalı olacaktır.
Stok Yönetiminin Avantajları ve Dezavantajları
Stokların etkili yönetimi, üretim ve arz süreçlerini doğrudan etkilemektedir. Bir şirketin gelir/gider dengesi doğrudan stok yönetimine bağlıdır. Her faaliyette olduğu gibi bu yönetim türünde de belli başlı avantajlar ve dezavantajlar bulunmaktadır.
| Avantajları | Dezavantajları |
| Eğer ihtiyaçlar doğru belirlenirse, giderleri azaltır. | Stoklamaya yatırılan para, farklı fırsatlar için kullanılamaz. |
| Hammadde eksikliği gibi nedenlerle üretim durmaz. | Stoklama yönetimi, ürün depolama maliyetlerini artırır. Bu da depolama maliyetlerinin bir gider kalemi olarak muhasebe raporlarına yansımasını sağlar. |
| Bir ürünün tedariği ve satışı düzenli hale gelir. | Eğer stoklanan hammaddenin fiyatları sabit değilse, yüksek fiyattan yapılan bir stoklama bir süre sonra şirketi zarara uğratabilir. |
| Üretim yönetimi çok daha kolay bir süreç haline gelir. | Stoklanan bir ürünün piyasadaki talebi azaldığında, o ürünü zararına elden çıkartmak gerekebilir. |
| Maliyetlere yönelik muhasebe ve kontroller kolaylaşır. | |
| Ürün ve hammadde kaybı en alt seviyeye çekilir. |
Stok Takibi Yöntemleri
Stok takibi yapmak için çeşitli yollar bulunmaktadır. Excel tutma, geleneksel defter tutma, excel benzeri programlar, şirketin kendisine ait bir yazılım yazdırması ya da stok yönetimi yapabilen programlar bu yöntemlerden bazılarıdır. DİA’nın stok yönetimine yönelik sunduğu çözümler hakkında bilgi almak için aşağıda yer alan formu doldurabilirsiniz.
