Fazla Mesai Hesaplama Nasıl Yapılır?

Çok sayıda çalışan fazla mesai yaparak aylık ücretini artırabilmektedir. Fazla mesai, çalışanın kendi talebiyle yapılabileceği gibi, şirket tarafından yapılması da talep edilebilmektedir. Fazla mesainin en basit tanımı, normal çalışma saatleri dışında çalışılan süredir. Çok sayıda sektörün fazla mesai ile çalışan personellere ihtiyaç duyulduğu bilinmektedir. Özellikle fabrikalarda yoğun olarak uygulanmaktadır.

Fazla Mesai Nedir?

Fazla mesai, İş Kanunu 41. madde gereğince, haftalık 45 saatin aşıldığı durumlarda ödenir. Günlük çalışma sınırı ise 11 saattir. Eğer bir çalışan, haftanın bir gününü 14 saat çalışarak geçirmişse, kalan diğer 5 günde 6 saat çalışmışsa ve toplamda o hafta 44 saat çalışmışsa yine de fazla mesai ücretine hak kazanır. Çünkü her ne kadar 45 saatlık sınır aşılmamış olsa da, günlük 11 saat sınırı aşıldığı için işçi, 3 saatlik fazla mesai ücreti almalıdır.

Fazla mesainin hesaplanabilmesi için ilk olarak çalışanın aylık ücretine bakılır. Daha sonra aylık ücret üzerinden çalışanın saatlik ücreti hesaplanır. Bunun için çalışanın aylık maaşını 225 saate bölmek yeterli olacaktır. Ardından fazla mesainin hesaplanabilmesi için ortaya çıkan saatlik ücretin yüzde 50 zamlı hali hesaplanır. Bunun için de çalışanın saatlik ücretini 1,5 ile çarpmak gerekmektedir.

Elbette fazla mesaiyi hesaplamak için bu kadarı yeterli değildir. Her iş yerinin ve her çalışanın farklı şartları bulunabilir. Bazı işletmeler hafta sonu tatili yaparken, bazı işletmelerde hafta içi 1 günlük izin bulunur. Bu bilgilerin de hesaba katılması gerekmektedir.

Çalışanla şirket arasında anlaşılan haftalık çalışma saatlerinin dışında kalan her saat için çalışan, fazla mesai ücreti almaya hak kazanır. Kanunlara göre bir çalışanın haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bir başka deyişle her çalışan, haftalık 45 saat çalışma süresinin dışındaki mesaileri için fazla mesai ücreti alabilir.

Fazla Mesai Ücreti Hesaplama

Bir personelin aylık maaşını 4.000 TL olarak kabul edersek, ilk olarak çalışanın saatlik ücretini bulmamız gerekir. Bunun için 4.000 TL’yi 225 saate böleriz. Sonuç 17.7 TL çıkmaktadır. Haftalık 45 saatin üstündeki her bir çalışma saati için, 17.7 TL’yi 1,5 ile çarpmamız gerekmektedir. Bu da 26,5 TL etmektedir.

26,5 TL, bu çalışanın fazla mesai ücretidir. Eğer çalışan o hafta fazladan 5 saat mesai yapmışsa, 26,5 TL ile 5 çarpılmalıdır. Bu da 132,5 TL etmektedir. Örnek verilen haftada çalışanın alması gereken fazla mesai ücreti 132,5 TL’dir.

Fazla Çalışma Yönetmeliği 10. madde gereğince, işçinin fazladan çalıştığı saatlerin ücretleri, normal ücretleri ile birlikte ödenmelidir. Öte yandan işverenler, çalışanlarının fazladan çalıştıkları saatleri belirten belge düzenlemek ve imzalı bir nüshasını da işçiye ait özlük dosyasında saklamalıdır. Yapılan ödemeler ücret bordrolarında ve ücret hesap pusulalarında net bir şekilde gösterilmeli ve bulunmalıdır.

Kimler Fazla Mesai Ücreti Talep Edemez?

Şirketlerde üst düzey yönetici olarak çalışanlar, yönetici pozisyonu gereği yüksek ücret alıyorlarsa ve çalışanlara görev ve talimat veren başka bir yönetici bulunmuyorsa, fazla mesai ücreti talep edemezler. Çünkü bu yöneticiler için çalışma saatlerini kendilerinin belirlediği kabul edilir.

Öte yandan Yargıtay kararıyla bazı meslek grupları için fazla mesai ücreti uygulaması kabul görmemektedir. Örnek vermek gerekirse tıbbi mümessillerin, kendi çalışma saatlerini kendilerinin belirliyor olmalarından dolayı fazla mesai ücreti almaya hakları yoktur. Ancak bazı durumlarda mümessilin çalışma programı ve faaliyetlerinin detaylı olarak incelenmesi sonucunda hakları ödenebilir.

Bir diğer örnek de apartman görevlileri (kapıcı) olarak verilebilir. Apartman görevlilerinin çalışma saatleri esnektir ve yaşadıkları konut aynı zamanda işyeri olduğu için fazla mesai ücreti alamazlar.

Fazla mesai ücreti uygulaması, bazı meslekler için böyle farklılıklar gösterebilmektedir. Bu tarz mesleklerde fazla mesai ücretlerinin alınabilmesi için dava açılması gerekebilir. Dava sürecinde somut durumlar detaylıca araştırılır ve bir sonuca varılır. Sonuç alınırken davacı işçinin talep ettiği ücretin üzerine çıkılamaz.