İş Sözleşmesi Nedir? Türleri Nelerdir?

İş sözleşmesi, işçilerin bağımlı bir şekilde iş yapmayı ve işyeri sahibinin de yapılan işe karşılık olarak ücret ödemeyi kabul ettiğini gösteren sözleşmelere verilen isimdir. Peki, iş sözleşmesi ne işe yarar? Hangi şartlara sahiptir? Bu yazımızda iş sözleşmesi hakkında tüm merak edilenleri sizlerle paylaştık.

Uluslararası Çalışma Örgütü ve daha farklı birçok uluslararası kurum, iş sözleşmesini ve çeşitli tavsiyeleri uluslararası standartlarla belirlemiştir. Uluslararası Çalışma Örgütü, üye ülkelerinden işçilerinin ve işverenlerinin bu standartlara uymasını sağlamayı bekler. Uluslararası Çalışma Örgütü ve benzeri kurumlar, üye ülkelerden bu standartlara uyulmasını beklerken, bir yandan da bu standartları geliştirmeye ve çok daha kolay uygulanabilir hale getirmeye çalışırlar.

Öte yandan üye ülkeler de, yasama sistemlerini kullanarak, iş sözleşmelerinde uluslararası standartların uygulanabilmesi için yaptırımlar belirlerler. İş sözleşmelerine yönelik uluslararası tavsiyeler, 1900’lü yılların başlarından itibaren iş dünyasını etkilemiştir.

İş Sözleşmesine Yönelik Tavsiye Kararları Nedir?

İş sözleşmelerinde belirli bir standardı oluşturmak için uluslararası tavsiyeler verilmektedir. Bu tavsiyeler, üye ülkelerin politika geliştirme, uygulama ve yasama gibi alanlarda yol göstericisi olur.

İş Sözleşmesinin Özellikleri

• 1 yıl ve üstündeki süreleri kapsayan iş sözleşmeleri, muhakkak yazılı olmalıdır.
• Kanunlar aksini belirtmediği sürece, iş sözleşmeleri özel bir şekle tabi olmamaktadır.
• İş sözleşmelerinde damga vergisi, harç ve resim uygulaması bulunmamaktadır.
• İş sözleşmesinin yazılı olmadığı hallerde, işverenler işçilerine maksimum 2 ay içerisinde aşağıdaki bilgilerin yer aldığı bir yazılı belge sunmalıdır. İşçi ile işveren arasında muhakkak iş sözleşmesi hazırlanmalıdır. Bu yazılı belgenin sunulmadığı durumlarda işveren cezalandırılır.
  • Günlük veya haftalık çalışma saati
  • Özel ve genel çalışma koşulları
  • Maaş tarihleri
  • Varsa prim ve ücret ekleri bilgileri
  • Süre belirlenmişse, iş sözleşmesi süresi
  • Sözleşmenin feshi halinde tarafların uyacağı hükümler

İş Sözleşmesi Çeşitleri Nelerdir?

• Deneme süreli iş sözleşmesi
• Kısmi süreli iş sözleşmesi
• Tam süreli iş sözleşmesi
• Belirsiz süreli iş sözleşmesi
• Belirli süreli iş sözleşmesi

Deneme Süreli İş Sözleşmesi Nedir?

İşçi ile işveren arasındaki deneme süreli iş sözleşmesinde, sözleşmenin devam edip etmeyeceğine yönelik kararın, belirlenmiş bir süre sonunda verilebileceğine yönelik bir imkan bulunuyorsa, bu sözleşmelere deneme süreli iş sözleşmesi denmektedir.

Deneme süresi olarak belirtilen süre zarfında, işçinin çalışma koşullarını tanıması, işi yapıp yapamayacağı konusunda fikir sahibi olması beklenir. Aynı şekilde bu süre zarfında işin gereklilikleri ile somut durum incelenir. Yani bu süreçte işveren de, işçinin işi yapıp yapamadığına bakar ve verimini ölçer.

Belirli Süreli İş Sözleşmesi Nedir?

İşin süresinin belli olduğu ya da belirli bir işin / projenin tamamlanmasına kadar çalışan işçi ile işveren arasında imzalanan sözleşmelere belirli süreli iş sözleşmesi denir. Belirli süreli iş sözleşmesinin özellikleri ise şunlardır:

• Güçlü bir nedeni olmadığı sürece ard arda yapılamaz. Ard arda yapılan belirli süreli iş sözleşmesi, belirsiz süreli iş sözleşmesine dönüşür.
• İşçiler, belirli süreli iş sözleşmesinde iş güvencesi hükümlerinden yararlanamazlar.
• Belirli süreli sözleşmeli çalışana ödenecek ücretler, sözleşmede yer alan süreye orantılı olarak verilebilmektedir.
• Belirli süreli sözleşme, sözleşme üzerinde yazan süre dolduğunda kendiliğinden biter.

Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Nedir?

Çalışanla işveren arasında yapılan sözleşmenin bir süresi yoksa, belirsiz süreli iş sözleşmesi söz konusudur. Bu sözleşme türünde çalışanlar, iş güvencesi hükümlerinden faydalanabilirler.

Tam Süreli İş Sözleşmesi Nedir?

İş kanununda yer alan genel iş sözleşmesi özünde tam süreli iş sözleşmesidir. Bir iş yerinde aynı ya da benzer işte tam süreli olarak çalıştırılan işçi tarifi, tam süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiyi tanımlar. Kısmi süreli iş sözleşmesine karşın yapılan bir sözleşmedir.

Kısmi Süreli İş Sözleşmesi Nedir?

Bir işçinin haftalık çalışma programının, tam süreli iş sözleşmesiyle belirlenen sürelerden daha az olduğu haliyle imzalanmış sözleşmelere kısmi süreli iş sözleşmesi denmektedir. Kısmi süreli iş sözleşmesinin özellikleri şunlardır:

• Kısmi süreli sözleşme sahibi işçiler, elle tutulur nedenler olmadığı sürece tam süreli işçi gibi görülürler ve farklı bir uygulamaya dahil olmazlar.
• Kısmi süreli çalışanların ücretleri, tam süreli çalışan işçilere göre çalışılan süreye oranlanarak ödenmektedir.