Gider Pusulası Nedir? Nasıl Düzenlenir?

Gider pusulası, vergi mükellefi olmayanlardan alınan ürün ve hizmetlerin belgelendirmesinde kullanılmaktadır. Öte yandan gider pusulası, tüketiciye satılmış bir malın iade alınması esnasında da düzenlenmektedir.

Vergi döngüsü içerisinde önemli bir yeri bulunan gider pusulası, özellikleriyle ve işlevleriyle büyük farklılıklara sahiptir. Bu yazıda sizlere, gider pusulası nedir, gider pusulası nasıl hazırlanır ve diğer önemli soruların yanıtlarını anlatmaya çalıştık.

Gider Pusulası Nedir?

Gider pusulasının en basit tanımı, vergi mükellefi olmayanlardan satın alınan ürün veya hizmetlerin belgelendirilmesidir.

Gider pusulası, vergi mükelleflerinin mükellef olmayan ve bundan dolayı da fatura kesemeyen kişilerden aldıkları ürünlerin karşılığı olarak düzenlenen, bir nevi fatura yerine geçen bir ticari belge türüdür.

Vergiye tabi olan hareketlerin, vergi mükellefleri tarafından kayıt altına alınması ve vergi matrahının düzgün belirlenmesi, vergi döngüsünün devamı için oldukça mühimdir. Bu yüzden Vergi Usul Kanunu’nda, fatura yerine geçebilmesi için bir düzenleme yapılmış ve gider pusulası oluşturulmuştur.

Kanunda kurumlar vergisi, KDV ve gelir vergisi mükellefleri fatura kesmeye yetkilidir. Gider pusulasının hangi şartlar altında düzenlenebileceğine dair yasal detaylar, Vergi Usul Kanunu (VUK) madde 234 ile belirlenmiştir.

Gider pusulası düzenlenen bir diğer durum da, bir ve ikinci sınıf tacirlerin, kişisel eşyalarını satan insanlardan aldıkları örneğin mücevherat gibi ürünler için hazırlanmasıdır.

E-Gider Pusulası Nedir?

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı aracılığıyla Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 509. maddesinde, elektronik ortamda düzenlenmesi gereken belgeleri incelemiş ve genel bir bilgilendirme yapmak amacıyla 19 Ekim 2019 tarihli 30923 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ni Resmi Gazete’de yayınlamıştır.

İşte e-gider pusulası da, tıpkı gider pusulası gibi bu tebliğe dahildir ve gider pusulası ile tamamen aynı özelliklere sahip durumdadır. E-fatura ve e-makbuzlardaki gibi e-gider pusulasında da saklama ve kayıt altına alma daha kolaydır.

Gider Pusulası Hangi Durumlarda Düzenlenir?

Vergi mükellefleri fatura alma ya da verme mecburiyetindedir. Fatura almanın ya da vermenin mümkün olmadığı şu durumlarda gider pusulası düzenlenir:

• Vergi mükellefi olmayan kişiden ürün ya da hizmet alındığında
• Vergiden muaf tutulmuş esnaflardan mal veya hizmet alındığında
• Basit usulde vergilendirilen mükelleflerden sabir bir kıymet alındığında
• Geçici süreli serbest meslek faaliyetlerinde bulunanlara ödeme yapıldığında
• Gelir Vergisi Kanunu madde 18 ile düzenlenen istisnadan faydalanan kişilerden eser alımında

Gider pusulası, mükellef taraf tarafından düzenlenir.

Gider Pusulası Örneği

Bir işletmenin ofis mutfağının boyanması gerekmektedir. Eğer duvarı boyayan kişi bir vergi mükellefi değilse, işletmenin yapacağı ödeme karşılığında fatura alması mümkün olmaz. İşte böyle bir durumda işletmenin, duvarı boyayan kişiye gider pusulası kesmesi gerekir. Böylece işletme, kesilen gider pusulasını muhasebe kayıtlarına geçirebilir.

Gider Pusulası Düzenleme

Gider pusulası düzenlerken pusula üzerinde yer alması gerekenler genel olarak şunlardır:

• Yapılan ticaretin içeriği
• Çeşidi
• Adet sayısı
• Birim fiyatı
• Toplam tutarı
• Vergi oranı
• Vergi net tutarı
• Tarafların ad, soyadları
• Adres bilgileri
• Vergi dairesi ve varsa vergi numarası
• Düzenleme tarihi
• Seri ve müteselsil numara bilgisi

Gider pusulası 2 nüsha olarak düzenlenmelidir. Nüshalar taraflar arasında paylaşılmalıdır. En az 2 nüsha olarak düzenlenmeyen gider pusulaları geçersiz sayılmaktadır.

Gider pusulasını düzenleyen tarafın, malı satan ya da işi yapan tarafa imza attırması gerekir. İmzasız gider pusulaları da yine geçersiz sayılmaktadır.

Gider Pusulasında Vergi Hesaplama 

İşi yapan veya malı satan taraf ile yapılan anlaşma çerçevesinde brüt ya da net üzerinden gider pusulasında vergi hesaplama yapılabilmektedir.

Örnek:

Eğer işi yapan ya da ürünü satan kişiyle 10.000 TL üzerinden anlaşma yapılmışsa, vergi oranı da yüzde 20 ise, hesap şöyle yapılır:

10.000 / (%100 – %20) = 10.000 / %0,8 = 12.500

Brüt örneğinde ise yine aynı tutar ve aynı vergi göz önünde bulundurulursa;

10.000 x (%100 – %20) = 10.000 x 0,8= 8.000

Gider Pusulası Stopaj Oranları

Gider pusulası stopaj oranlarından bahsetmeden önce kısaca stopaj nedir sorusuna yanıt verelim. Stopaj, bir ürün ya da hizmet satın alımı gibi sebeplerle ödeme yaparken, alacaklı kişiden vergi kesintisi yapılarak vergi dairesine aktarılmasıdır. Eğer stopaj yapılan kişi sonradan bir beyanname sunarsa, gerçekleşen stopaj o kişinin gelir vergisinden mahsup edilebilir.

Gelir Vergisi Kanunu 94. madde gereğince, vergiden muaf kişilerden ürün ya da hizmet alımları karşılığında yapılacak ödemelerden stopaj kesintisi yapılmalıdır. Ancak stopaj oranları kendi içerisinde farklılık göstermektedir.

• Çarşaf, havlu, halı, çorap, dokuma ürünleri, kilim, örgü, dantel, turistik eşya, süpürge, sepet, yapay çiçek, fırça, hasır ve bunun gibi ürünlerde, bu emtiaların üretiminde ödenen hizmet bedeli üzerinden %2’dir.
• Hurda ürün alımlarında stopaj oranı yine %2 olmaktadır.
• Diğer ürün alımlarında stopaj oranı %5’dir.
• Yukarıdaki ürünlerden hariç ürün veya hizmetlerin bedellerinin ayrılamaması halinde, diğer hizmet alımları için stopaj oranı %10’dur.
• Eğer ürün ya da hizmet veren kişi vergi mükellefi değilse, esnaf muaflığı gibi bir durum söz konusu değilse ve gerçek / tüzel kişilerin ürünlerini iş akdi ile bağlı olmadan onların adına kapı kapı gezerek satıyorsa, ödenecek komisyon veya prim gibi ödemeler üzerinden %20 oranında stopaj uygulanır.

Bulut bilişim farkıyla müşterilerine yüzlerce kolaylık sağlayan DİA Yazılım, gider pusulası düzenleme konusunda da kullanıcılarına verimlilik sağlıyor. DİA’nın sunmuş olduğu tüm avantajları öğrenmek ve dijital dönüşüme ilk adımı atmak için formu doldurun, sizi arayalım.