Finansal Okuryazarlık Nedir?
Finansal okuryazar olmak, paranızı nasıl yöneteceğinizi iyi bilmektir. Bu, faturalarınızı nasıl ödeyeceğinizi, nasıl sorumlu bir şekilde borç alacağınızı, nasıl tasarruf edeceğinizi ve nasıl / neden yatırım yapacağınızı belirler. Özünde finansal okuryazarlık, emeklilik planınızı nasıl yapacağınızı öğrenmek anlamına gelir.
Para yönetiminin temellerinden başlayarak ve kendi kendinizi eğitmeye çalışarak finansal okur yazarlığa ilk adımı atabilirsiniz. Böylece akıllı bir harcama planı yapıp, finansal bilgilerinizi geliştirebilirsiniz. Finansal gelişiminize zaman ayırmak, tasarruf ve yatırım kararlarınızı iyileştirebilir. Yaş, yetenek, gelir düzeyi ve doğru alışkanlıklar, uzun ömürlü bir finansal özgürlük elde etmenizi sağlayacak kriterlerdir.
İçindekiler
Finansal Okuryazarlık Nedir?
Parayı yönetmek, hayatınız boyunca size fayda sağlayacak kişisel bir beceridir. Ancak para yönetimi herkesin kolayca öğrenebileceği bir beceri değildir. Gelen ve giden paralar, fatura tarihleri, kredi ödemeleri, satın almalar ve yatırımlar hakkında tutarlı ve doğru kararları almak için finansal okuryazarlık şarttır. Ancak finansal okuryazarlık birçok insan için göz korkutucu olabilir.
Finans yönetiminde riskler yüksek olduğu için, insanların aklına hep toplumsal olarak kabul görmüş yatırımlar ve finans yönetimi tarzları gelir. Örneğin bir ev, bir araba sahibi olmak ya da tasarruflarla altın almak, toplumsal kültürümüzde yer edinmiş gerçekliklerdir. Ancak ev almak ya da altın almak da tıpkı hisse senedi almak ya da arsa almak kadar risklidir. Daha doğrusu risk düzeyleri her ne kadar ülkeden ülkeye ve dönemden döneme farklılıklar gösterse de, ortalama olarak aynı seviyelerdedir.
Kişinin kendi parasını yönetebilmesi, kredi anlayışını geliştirmeyi ve sorumluluğu kabullenmeyi gerektirir. Sorumluluğu kabullenmeyi biraz açmak gerekir ise, faturaları hep zamanında ödeyerek borçsuz yaşamak ya da uzun vadeli kazançlar elde edebilmek için anlık arzuları gerçekleştirememek gibi gerçeklikleri kabullenmek diyebiliriz. Elbette yüksek enflasyon döneminde borçlanmak ve ödemeleri asgari seviyede tutmak fayda sağlasa da, bu bir başka yazının konusu diyelim ve devam edelim.
Finansal Okuryazar Kimdir?
Belli bir bütçeyi yönetiyorsunuz. Kazançlarınız var ve tasarruflar ediyorsunuz. Tasarruflarınızı yatırıma dönüştürüyor, para harcarken akıllıca harcıyorsunuz. Büyük satın alımlar gerçekleştirirken en az iki kez düşünüyor ve gelecekteki fiyatını da tahmin etmeye çalışıyorsunuz.
Borcun iyisiyle kötüsünü ayırt edebilir ve buna göre borçlanmalarınızı yönetiyorsunuz. Devamlı bütçenizi kazançlar, tasarruflar ve yatırımlar açısından kontrol ediyorsunuz. En önemlisi de bilmediklerinizi öğrenmeye çalışıyor ve gerektiğinde yardım istiyorsunuz. Hem çalışıyor hem de uzun ve tatmin edici bir emeklilik stratejisine sadık ilerliyorsunuz. Elbette tüm bu süreçlerde paranın, mutluluğunuzun önüne geçmesine izin vermiyorsunuz. Tebrikler, siz iyi bir finansal okuryazarsınız.
Para Nasıl Yönetilir?
Para yönetmenin en basit yolu, mali durumunuzu doğru şekilde ele almanız ve günlük harcamalarınızla, tasarruf karlarlarınızı yönetmenizdir. Finans uzmanlarına göre parayı doğru yönetmek, harcamalara ve bütçeye sürekli dikkat etmeyi ve finansal imkanlarınızın ötesinde bir yaşam sürdürmemeyi gerektirir.
Banka ve Para İlişkisi
Finansal okuryazarlık veya finansal zeka bir banka hesabı açmakla başlar. Daha sonra tüm para girişleri ve çıkışları kayıt altında tutularak, geçmişe yönelik bir finansal hafıza oluşur. Bankalar sayesinde fatura ödemeleri otomatik talimatla yapılabilir ve bu da kişinin yanında nakit taşıma zorunluluğunu büyük oranda ortadan kaldırır.
Elbette bankaların sunduğu avantajlar kadar dezavantajları da vardır. İyi bir finansal okuryazar, kendisine sunduğu imkanlardan en faydalı olacak olan bankayı tercih eder. Uzmanlar acil sağlık harcamaları, aracın lastiğinin patlaması veya okul servisi ücretlerine zam gelmesi gibi beklenmedik finansal harcamalar için kullanılabilecek bir tasarruf hesabının olması gerektiğini tavsiye ederler.
Bütçe Yönetimi
Başarılı bir kişisel finans planının ilk yapı taşı bütçeleme yeteneğidir. Bütçe yönetmek anlaması kolay, uygulaması zor bir süreçtir. Kişinin kendisini iyi tanımasını gerektirir. Bütçeyi yönetebilmek için harcama alışkanlıklarının analiz edilmesi ve muhtemelen analiz sonunda değiştirilmesi gerekir. İyi bir finansal okuryazar paranın kendisini kontrol etmesine izin vermez ve aksine parayı kendisi kontrol eder. Tasarruf etmek, mali krizler yaşamamak ancak bu esnada iç huzuru korumak, doğru bir bütçe yönetimi yapıldığının göstergesidir.
Başarılı bir bütçe yönetimi içerisinde şunları barındırır:
- Aylık harcama planı yapmak
- Aylık faturalarınızı düşürmenin yollarını aramak
- Borç ödeme planı oluşturmak
- Kısa, orta ve uzun vadeli hedefler koymak
Kişisel Finans Yönetiminin Temelleri
Peki, bütçesini yönetebilen bir finansal okuryazar olmaya nasıl başlarsınız? Aslında cevap oldukça basit. Paranızı tam olarak nasıl harcadığınızı görmeniz ve mali hataları nerede yaptığınızı belirlemeniz gerekiyor. İşte kişisel finans yönetiminin temellerini oluşturan bazı adımlar şunlar:
Aylık Giderlerinizi Takip Etmeye Başlayın
Aylık giderlerinizi takip edebileceğiniz bir not defterinizin olması veya mobil uygulama kullanmak, aylık giderlerinizi kayıt altına alabileceğiniz yollardır. Özellikle bu konuda gayretli olmak gerekir. Çünkü aylık giderleri takip edebilmek, bütçe yönetiminin temelini oluşturur.
Sabit ve Değişken Giderlerinizi Belirleyin
Sabit giderler, her ay sahip olduğunuz giderlerdir. Kira, krediler ve faturalar bunlara örnek gösterilebilir. Değişken giderler ise, her ay artabilen, azalabilen veya dönemsel olarak ortaya çıkan giderlerdir. Örneğin evcil hayvanın hastalanması ve sağlık giderleri, yeni bir saç kesimi ya da güzel bir konser bileti gibi giderler için değişken giderler diyebiliriz.
Ortalama Çıkartın
Aylık giderlerinizi takip etmeye başladıktan ve sabit / değişken giderleri belirledikten sonra ilk olarak 3 aylık ortalama almaya çalışın. Zamanla 6 aylık ve yıllık ortalamalarınızı da çıkararak fikir sahibi olun. Eğer enflasyonist bir dönemde yaşıyorsanız, enflasyon oranında hesaplamakta fayda vardır.
Değişken Giderleriniz Üzerine Düşünmeye Başlayın
Çoğu insanın aşırı harcama eğiliminde olduğu yer aslında değişken giderleridir. Değişken giderlerinizin maliyetlerine baktığınızda sizin için vazgeçilmez olanları ya da en çok eğlendiklerinizi belirleyin. Ardından olmasa da olur dediklerinizi ve gereksiz gördüklerinizi işaretleyin. Kendinize karşı dürüst olun ve gereksiz harcamaları kesmeye başlayın. Evet, bütçe yönetiminde zor olan kesintilerle tasarruf yapmaktır. Ancak iyi bir finansal okuryazar, karşılaşacağı yatırım fırsatları için tasarruf yapmak zorundadır.
Tasarruf Etmeye Başlayın
Hayatımız boyunca her şeye ödeme yapıyoruz. Maaşımızla kiramızı ödüyoruz. Araç kredimizi ödüyoruz. Faturaları, çocuğun okul masraflarını, çevremizin doğum günü hediyelerini ve daha saymakla bitmeyecek bir çok şeyi ödeyerek ömrümüzü geçiriyoruz. Peki, kendimize ödeme yapıyor muyuz? Her ay maaşının bir bölümünü kendisine ödeyen kaç kişi var tanıdığınız? Eğer zorunlu olan giderler gibi kendiniz için de maaşınızın bir bölümünü ayırır ve onu birikime aktarırsanız, ömrünüzün sonuna kadar o para sizin için çalışacak ve size bileşik getiri sağlayacaktır.
Bileşik getiri, kendi paranızın sizin için çalışması ve size kira, faiz, temettü gibi yöntemlerle geri dönmesidir. Tabiri caizse, sizin uyurken bile para kazanmanızı sağlayan sistemdir.
Şimdi Kendinize Bir Bütçe Belirleme Zamanı
Giderlerinizi belirlediniz, ortalamalarını çıkardınız, tasarruf etmeye başladınız. Şimdi sıra her ay kendinize ödeyeceğiniz ve birikim / yatırım yapacağınız parayı belirlemeye geldi. Her ay kendinize yapacağınız ödemenin miktarını belirlerken elbette özgürsünüz. Ancak belirlediğiniz tutar her yıl enflasyon oranında ya da gelirlerinizin artışıyla aynı oranda yükselmek zorundadır.
Nasıl Finansal Okuryazar Olunur?
Aslında finansal okuryazarlığın tanımı kendi isminde saklıdır. Altın, borsa, döviz kurları ya da ekonomi haberleri fark etmeksizin her şeyi okumak sizi bir finansal okuryazar yapacaktır. Finansal okuryazarlığa giriş kitaplarını alarak ve bu kitapları bitirerek kendiniz için en doğru yolu belirleyebilirsiniz. Böylece hem yükseliş hem de düşüş dönemlerinde hangi yatırım alanında ve hangi pozisyonda olacağınızı öngörebilir birisi olarak, geleceğinizi garanti altına alabilirsiniz.
Genel anlamda finansa dair her şeyi takip etmeyi bir hobi haline getirin. Böylece harcama alternatifleri, kredi fırsatları, tüketici tercihleri üzerine sürekli değişkenlik gösteren dünyanın içerisinde, kendinizi için doğru tercihleri yapan bir birey olarak bulabilirsiniz.
Türkiye’nin en gelişmiş bulut ERP programı DİA ile işletmenizi özgürce ve istediğiniz her yerden yönetebilirsiniz. DİA hakkında daha fazla bilgi almak için aşağıda yer alan formu doldurun, sizi arayalım.
