2024 EYT Rehberi
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi, uzun yıllardır çalışma hayatında yer alan milyonlarca insanın yakından takip ettiği ve büyük bir umutla beklediği bir konu. 2024 yılı itibariyle güncellenen EYT yasası, birçok emeklinin hayallerini gerçekleştirme fırsatı sunuyor. Bu rehberde, 2024 EYT düzenlemesinin detaylarını, kimlerin bu yasadan faydalanabileceğini ve başvuru süreçlerini adım adım ele alacağız.
İçindekiler
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Nedir?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar terimi, Türkiye’de 1999 yılından önce işe girmiş ve 08.09.1999 tarihinden sonra SSK, Bağ-Kur (şimdiki adıyla 4B) ve Emekli Sandığı’na tabi olarak çalışmaya devam eden çalışanların emeklilikte yaş şartını tamamlamalarına rağmen emekli olamaması durumunu ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu kişiler, emeklilik yaşını doldurdukları halde, 1999 yılında yürürlüğe giren 4447 sayılı Kanun ile emeklilikte yaş şartının artırılması nedeniyle emekli olmak için gereken prim gün sayısını tamamlayana kadar çalışmaya devam etmek zorunda kalmışlardır. Bu nedenle, EYT’liler emeklilik yaşını doldursalar bile emekli olamadıkları için emeklilik haklarının ellerinden alındığına inanmaktadırlar.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Kimlerdir?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesi, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olarak işe başlayan kişileri kapsamaktadır. Bu tarihten önce sigorta girişi olan tüm çalışanlar, EYT düzenlemesinden yararlanma hakkına sahiptir.
Emeklilikte Yaşa Takılanlarda Son Durum
Yeni düzenlemeyle birlikte, Bağ-Kur prim gün sayısı 9000’den 7200’e düşürüldü, bu da daha erken emeklilik imkanı sunuyor. Diğer yandan Ayrıca emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam edenler için Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) işveren payında 5 puan indirim uygulanacak. Prim gününü tamamlamak için doğum, askerlik ve yurt dışı borçlanmaları gibi seçenekler de sunuluyor. Ayrıca, toplu para yatırılarak prim günü eksik olanların emekli olması da mümkün hale geldi.
Aylık bağlanma oranı 2024 yılında %60 olarak belirlenmiştir. Söz konusu oran emekli maaşlarının hesaplanmasında önemli bir faktör. Bu noktada SGK’dan gelen açıklamaya göre EYT maaşları ise şu tarihler arasında yatırılacak:
- 4/a (SSK): Her ayın 17’si ile 26’sı arası
- 4/b (Bağ-Kur): Her ayın 25’i ile 28’i arası
EYT Başvuru Şartları Nelerdir?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesi kapsamında emekli olabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. 2024 yılı itibarıyla EYT başvuru şartları şunlardır:
- Sigorta Başlangıç Tarihi: Söz konusu emeklilikten yararlanabilmek için sigorta başlangıç tarihinin 8 Eylül 1999 öncesinde olması gerekmektedir.
- Prim Gün Sayısı: Sigortalının prim gün sayısının tamamlanmış olması gerekmektedir. SSK’lılar için 5000 ile 5975 gün arasında, Bağ-Kur’lular için ise 9000 gün prim ödenmiş olmalıdır.
- Sigortalılık Süresi: Kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresinin dolmuş olması şartı aranmaktadır.
8 Eylül 1999 Öncesi Emeklilik Şartları Nelerdir?
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar için emeklilik şartları daha esnektir. Bu tarihten önce sigortalı olan kişiler için gerekli şartlar şunlardır:
- Kadınlar: 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5000 ile 5975 gün arasında prim ödeme şartı.
- Erkekler: 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000 ile 5975 gün arasında prim ödeme şartı. Bu şartları sağlayan sigortalılar, yaş şartına takılmaksızın emeklilik başvurusu yapabilmektedir.
EYT Başvurusu Nasıl Yapılır?
Emeklilikte yaşa takılanlar başvuru yaparken çeşitli yolları deneyebilirler. Bunlar aşağıda belirtilmiştir.
- E-Devlet: Başvurularınızı e-Devlet üzerinden kolayca gerçekleştirebilirsiniz. E-Devlet sistemine giriş yaparak “Emeklilik Başvurusu” bölümünden işlemlerinizi tamamlayabilirsiniz.
- PTT Alo Post veya PTT Kargo: PTT şubelerine giderek emeklilik başvurunuzu posta yoluyla yapabilirsiniz. EYT başvuru belgelerinizi PTT Kargo ile göndererek işlemlerinizi tamamlayabilirsiniz.
- Sosyal Güvenlik Merkezleri: Size en yakın Sosyal Güvenlik Merkezi’ne giderek başvurunuzu doğrudan yapabilirsiniz. Başvuru sırasında gerekli evrakları yanınızda bulundurmayı unutmayın.
2024 EYT Emekli Maaşı Ne Kadar?
2024 yılında EYT kapsamında emekli olanların maaşları, sigorta statüsü ve prim gün sayısına göre değişiklik göstermektedir. Ortalama olarak, aylık emekli maaşı temmuz ayında yapılan son düzenlemeye göre en düşük 12.500 TL olacak şekilde güncellenmiştir. En yüksek emekli maaşı ise çeşitli faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu süreçte kesin maaş hesaplamaları için Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) resmi hesaplama araçları ve uzman maaş hesaplama programı türlerinden faydalanabilirsiniz.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Hakkında Merak Edilen Sorular
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından EYT yasası kabul edilerek Resmi Gazete’de yayımlandı ve 3 Mart 2023 itibariyle yürürlüğe girdi. Dolayısıyla söz konusu tarihten itibaren yasadan yararlanmak isteyenler için başvuru süreci başlamıştır.
EYT kapsamında emeklilik başvurusu yapan çalışanlar için işverenlerin yapması gerekenler şunlardır:
- Çıkış İşlemi: Emeklilik dilekçesi veren çalışanlar için işverenler çıkış işlemlerini gerçekleştirmelidir.
- Kıdem Tazminatı: Çalışanların kıdem tazminatları hesaplanmalı ve ödenmelidir.
- SGDP’li Çalışma: Emeklilik sonrası aynı iş yerinde çalışmaya devam edenler için Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödenerek tekrar işe giriş işlemleri yapılmalıdır.
İşverenler, bu süreçleri yönetirken DİA’nın insan kaynakları programı işlemlerini daha kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirebilirler. DİA Yazılım’ın insan kaynakları programı, süreci dijital ortamda yönetmeyi mümkün kılarak işverenlere büyük kolaylık sağlar. Bu program sayesinde işverenler tüm işlemleri mevzuata uygun bir şekilde ve sorunsuz bir biçimde tamamlayabilirler.
Prim günü eksik olan EYT’liler, aşağıdaki yollarla prim gün sayılarını tamamlayabilirler:
- Doğum Borçlanması: Her bir çocuk için doğumdan sonraki boşta geçen sürelerin 2 yıla kadar olan kısmı borçlanılabilir.
- Askerlik Borçlanması: Erkek sigortalılar, askerlik sürelerini borçlanarak prim gün sayılarını arttırabilirler.
- Yurt Dışı Borçlanması: Yurt dışında geçen çalışma süreleri borçlanılarak prim gün sayısına eklenebilir.
- Eğitim Süreleri: Sigortalı olmaksızın doktora veya tıpta uzmanlık öğrenim süreleri ile hekim fahri asistanlık süreleri borçlanılabilir.
- Yurt Dışı Öğrenim Süreleri: Yurt dışında geçirilen öğrenim süreleri borçlanılarak prim gün sayısına eklenebilir.
EYT kapsamında emekli olanlar, işverenleriyle yazılı bir anlaşma yaparak aynı iş yerinde çalışmaya devam edebilirler. Bu durumda, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödenerek çalışmaları mümkündür.
Emekli olduktan sonra tekrar 4A’lı olarak çalışmaya devam eden EYT’lilerin emekli aylıklarında kesinti yapılmaz. Ancak Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödenmeye devam eder. Çalışanlar için %7,5 işçi payı, %24,5 işveren payı SGDP kesintisi yapılır.
Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam eden EYT’liler için Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) işveren payında 5 puan indirim uygulanır. Bu sayede, işverenler %24,5 yerine %19,5 oranında prim ödemesi yapar.
Yeni düzenleme ile birlikte çalışırken emekli olan çalışanlara işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatı ödenir. Bu tazminat, çalışanların haklarının korunmasını sağlar.
5400 prim gün sayısı ile EYT’de emeklilik mümkün değildir. Ancak bu prim gün sayısı ile kısmi emeklilik imkanı bulunmaktadır. Kısmi emeklilikte yaş şartı uygulanır ve emekli maaşı tam emekliliğe göre daha düşük olur. Kısmi emeklilik için kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 yaş şartı aranmaktadır.
2023 yılı itibariyle yapılan düzenlemelerle Bağ-Kur’luların emeklilik için gereken prim gün sayısı 9000 günden 7200 güne düşürülmüştür. Bu değişiklik, Bağ-Kur’lular için emeklilik sürecini hızlandırarak daha erken emeklilik imkanı tanımaktadır. Bu düzenleme, özellikle esnaf ve kendi işini yapan bireyler için önemli bir avantaj sağlamaktadır.
