Çok İyi Şirket Nasıl Olunur?
Jim Collins, son dönemin gözde yönetim uzmanlarından… “Built to Last” (Ayakta Kalmak) adlı kitabından sonra, “Great to Good” (İyiden Çok İyiye) adlı çalışmasıyla dikkatleri üzerine topladı. Bu kitapta 1453 şirketi inceleyip, başarının sırlarını ortaya koyarken, ayakta kalamayanların ortak noktalarını da saptadı.
Sonuçta 11 dev şirketi ele alıp, “çok iyiye” götüren strateji ve yaklaşımları ortaya koydu. Bu önemli yönetim uzmanı, Türkiye’deki şirketler için de hayati öneriler içeren bu kitabının mesajını yorumladı.
Sadece Türkiye’de değil, bütün dünyada aynı gerçek yaşanıyor… Önde gelen yönetim uzmanlarının sık sık örnek verdiği gibi, her yıl Fortune 500’e giren şirketlerden bir bölümü, sonraki yıl liste dışında kalıyor ya da batıyor. Hele daha gerilere, 1970’lere gittiğinizde, o dönemin yıldızlarının bugün hayatta olmadığını görüyorsunuz.
Bazı şirketlerin “çok iyi” olmak konusunda diğerlerinden daha şanslı olduğunu düşünüyor musunuz? Yani bazı şirketlerin, bazı şartlar altında “çok iyi” olmaları daha kolay gerçekleşebilir mi?
Bir kez bu sektöre bağlı bir şey değil. Bir çok sektörde bir çok başarılı şirket olabilir. Ama çıkan sonuçlara göre kısa vadede çok şey beklemeyen şirketler daha başarılı oluyor. Yine yumurta örneğinde olduğu gibi. Yumurtanın çabucak kırılıp civcivin çıkmasını beklemek yerine, civcivin sağlıklı olması için gereken zamanın geçmesini beklemek gerekiyor.
TÜRKİYE’DE “KAYBOLANLARIN” KISA ÖYKÜLERİ
TERNAL: Arçelik ve Profil ile aynı zamanda kendi markası olan Pressgold buzdolaplarını çıkardı. O dönem iyi tanınıyordu. Ancak, sonra ortadan kayboldu.
ANKARA GAZOZU: Bir dönemin unutulmaz içecekleri arasında idi. 1970’lerde pazar payı ciddi oranlara ulaşmıştı. Ancak, aile şirketi konumundan çıkamadı ve bütün pazar payını kaybetti, unutuldu gitti.
EMSAN: Türkiye’de çelik tencere sektörüne adını veren bir şirket idi. Manisalı Demircioğlu Ailesi tarafından kuruldu. Yanlış yönetim ve mali yapıdaki bozukluğun kurbanı oldu.
BOZKURT MENSUCAT: Koç Holding’in tekstil sektöründeki tek girişimi idi. Bir dönem önemli marka olarak pazarda yer buldu. Ancak, beklenen başarıya ulaşamayınca, şirket devredildi. Tesisleri Kiptaş Grubu’na geçti.
MEYSU: 1970’lerin unutulmaz meyve suyu markası idi. Eski Türk filmlerini izleyenler, her yerde Meysu ilanlarını ve logolarını görürler. Ancak, bu şirket de değişime ve yeni rekabet ortamına ayak uyduramadı. El değiştirdi. Hala üretimi var, ancak çok sınırlı…
MERBOLİN: “Boyacının aşkı” reklamlarını belli bir yaşın üzerindekiler hatırlar. Merbolin markası, 1970’lerde önemli bir pazar payına sahipti. O da değişime ayak uyduramadı, adını unutturdu.
OKUMUŞ HOLDİNG: 1980’li yılların yıldızlarından biriydi. Kısa sürede çok sayıda sektöre yatırım yaptı. Ancak, büyümesini kredilere dayandırdı, strateji oluşturamadı. Kısa sürede de çöktü.
ŞAKİR ZÜMRE SOBALARI: Bir dönem Türkiye’nin en büyük soba fabrikasının sahibi idi. Markası da ülke çapında tanınıyordu. Ancak, zamana ayak uyduramadı, rakipleri ısı sektörüne yönelirken, o yok oldu.
ERENYOL GRUBU: Türkiye’nin ilk sanayicilerden olan Erenyol Ailesi, ilk tel çivi ve elektro metal fabrikasının da sahibi idi. 1980 öncesi Turgut Özal’ın müdürlük yaptığı fabrikayı daha sonra Enka satın aldı. Aile şirketi olması ve kardeşlerden birinin intiharı nedeniyle bir türlü toparlanamadı.
ANKARA PAZARLARI: Perakendeciliğin Türkiye’deki öncülerindendi. Demirören Grubu’na aitti. Hatta voleybol takımlarıyla birinci ligde adından çok söz ettirdi. Ancak, o dönemin piyasa koşulları ve grubun yapısı nedeniyle bir türlü büyüyemedi, yok oldu gitti..
JIM COLLINS’E GÖRE UZUN YAŞAMIN SIRLARI
VİZYON YARATIN: Kafasındaki geleceğe uygun adımlar atan, yola çıktığındaki değerlerini koruyarak değişikliklere uyum sağlayabilen ve bu yönde stratejik kararlar alacak bir organizasyon oluşturan şirketler vizyon sahibidir.
DEĞER YARATIYOR MUYUM?: Şirketiniz yok olduğunda eksikliği hissedilmiyorsa, insanlar yokluğunuzun farkına varmıyorsa, değer yaratmamışsınız demektir. Sormanız gereken soru şu: “Ne yapıyorum? İyi yapıyor muyum?” Piyasadan çok, yarattığınız değerle ilgilenirseniz varlığınız uzun vadeli olacaktır.
ZAMANA YAYILIN: Şirketlerin asıl sorunu zamanla ilgili. Başlangıçta belirlenen yöntem, zamanla daha büyük bir önem taşıyor. İleriye yönelik fikir ve stratejiler sonraki adımlar için çok önemli.
BÜYÜK OLMAYA ÇALIŞIN: Herhangi bir zamanda, herhangi bir ülkede ya da herhangi bir ekonomide başarılı pek çok şirket vardır. Ancak, başarılı ve büyük şirket çok az bulunur. Uzun ömürlü bir şirket olmak için başarılı olmaktan çok büyük olmayı hedeflemek gerekir.
KENDİ KÜLTÜRÜNÜZÜ YARATIN: IBM ve Walt Disney gibi zor zamanlar yaşamış büyük şirketlerin hala ayakta olmalarının nedeni, yarattıkları kültürdür. Sahip olunan kültür, bağlılığı, özel ve farklı olma duygularını yaratır.
KİMLERLE ÇALIŞIYORUM?: Bir şirkette dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan biri de çalışanlar. Başarılı bir şirket başarılı ve şirketin kültürünü benimsemiş çalışanlara sahip olmalıdır.
Türkiye’de kaybolan şirketlere bakıldığında genel olarak gelişen trendlere, teknolojiye kapalı olduklarını görmekteyiz. Kaybolan şirketlerden biri olmamak için ilk adımı atmalı, şirketinizde kullandığınız yazılım henüz bulut tabanlı bir yazılım değilse hemen şirketinizi teknolojiye açık hale getirmeli ve Bulut tabanlı DİA Kurumsal Yönetim Sistemi ile tanışmalısınız.
