Geçici Vergi Hesaplama

Peşin ödeme sistemi olarak bilinen geçici vergi, ticari gelir elde eden kişiler, serbest meslek erbapları ve kurumsal mükellefler tarafından ödenmektedir. Gelir ya da kurumlar vergisi hesaplamalarında yıl sonu beklenmeden, üç aylık periyotlarla işlemlerin yapılması amacıyla uygulanmaktadır.

Geçici Vergi Nedir?

Ticari gelir sahipleri, serbest meslek erbapları ve kurumlar, devlete dönemsel olarak vergi ödemek zorundadır. Yıl boyunca ödenmesi gereken tutar, üçer aylık periyotlarla tahsil edilmekte ve hesaplama, bu süre içerisindeki gelire göre yapılır.

Geçici Vergi Beyannamesi Nedir?

Geçici vergi beyannamesi, muhasebe uygulamaları ile kolayca takip edilebilen, mükelleflerin üç aylık dönemlerde elde ettikleri kazançları beyan ederek ödemeleri gereken vergiyi bildirdikleri resmi bir belgedir.

2025 Geçici Vergi Oranları Nedir?

Hükümetin mali politikaları ve ekonomik koşullara bağlı olarak güncel rakamlar belirlenmektedir. 2025 yılı itibariyle geçerli olan sistemde, geçici vergi oranları mükellef türüne göre aşağıdaki şekildedir.

• Gelir vergisi mükellefleri için geçici vergi: %15 ile %40 arasında değişen oranlarda uygulanmaktadır. Vergi oranı, mükellefin gelir miktarına bağlı olarak hesaplanmaktadır.
• Kurumlar vergisi mükellefleri için geçici vergi: Anonim, limited ve diğer kurumlar vergisi mükellefleri için geçici vergi oranı %25 olarak belirlenmiştir.

2025 yılı içerisinde yeni bir güncelleme yapılıp yapılmayacağı ise henüz bilinmemektedir. Mali işlemlerin takibi, sürecin yönetilmesi firma adına önemlidir. Bu gibi durumlarda aksaklık yaşamamak adına profesyonel destek almak gerekmektedir. DİA Yazılım ile süreci güvenle yönetebilir ve şirketinizi bir adım ileri taşıyabilirsiniz.

Kimler Geçici Vergi Mükellefi Olur?

Söz konusu bu vergi, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri için peşin alınan 3 aylık bir uygulama olduğundan, bu mükelleflerin tamamı geçici vergi ödemekle yükümlüdür.

Kimler Geçici Vergi Ödemez?

Bazı mükellef grupları bu yükümlülükten muaftır. Muaf olan gruplar şu şekildedir;

• Basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri: Küçük ölçekli işletmeler ve esnaflar, basit usule tabi oldukları için ödeme yapmak zorunda değiller.
• Tasfiye sürecindeki kurumlar vergisi mükellefleri: Şirketlerin tasfiye dönemlerinde ödeme yapılmaz.
• Yıllara sari inşaat ve onarım işleri yapanlar: Yapımı bir takvim yılını aşan taahhüt işleriyle uğraşan mükellefler, geçici vergi ödemekten muaftır.
• Sadece ücret geliri elde edenler: Çalışanlar ve maaşlı kişiler, ticari veya serbest meslek kazancı elde etmedikleri sürece ödeme yapmazlar.
• Menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri: Kira veya faiz gibi sermaye gelirleri elde edenler, ticari faaliyetleri bulunmuyorsa bu vergiyi ödemezler.
• Zirai geliri sahipleri: Tarımsal faaliyetlerden geçimini sağlayanlar belirli durumlarda vergiden muaftır.
• Diğer gelir ve irat sahipleri: Değer artış kazancı veya arızi kazanç elde edenler, geçici vergi mükellefi değildir.
• Gelirleri vergiden istisna edilen serbest meslek erbabı ve noterler: Serbest meslek kazançları vergiden muaf tutulan kişiler ile noterler geçici vergi ödemez.

Ancak, yukarıda belirtilen kişiler, ticari veya mesleki faaliyetleri sebebiyle başka bir gelir elde ediyorsa, bu rakamlar üzerinden geçici vergi ödeme yükümlülüğü doğabilir.

Geçici Vergi Beyanı İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

2025 yılı için geçerli olan mevzuata göre, geçici vergi beyanı için hazırlanması gereken belgeler mükellefin türüne göre farklılık göstermektedir. Beyan süresinde mükelleflerden gelir bildirimi ve tablosu veya hesap özeti gibi finansal dokümanlar talep edilir. İşletmenin kayıt türüne göre hazırlanması gereken belgeler şunlardır:

• Bilanço esasına göre defter tutanlar ve kurumlar vergisi mükellefleri: İlgili döneme ait gelir tablosu düzenlenmelidir.
• Serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler: Elde edilen gelir hakkında bildirim dökümü hazırlanarak beyan edilmelidir.
• İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler: Üç aylık hesap özeti sunulmalıdır.

Kişiler, bağlı oldukları defter türüne göre bildirimlerini e-Beyanname veya Defter Beyan Sistemi üzerinden kolayca iletebilirler.

Geçici Vergi Dönemleri

Vergi mükelleflerinin ve kurumların Geçici Vergi Beyannamesi dönemlerini takip etmeleri çok önemlidir. Teknolojik gelişmeler doğrultusunda hazırlanan iş takip programı ve benzer yazılımlar ile takip sistemi daha kolay yönetilmektedir. Bunun beyanname takip programları da işinizi kolaylaştıracak niteliktedir. Her vergi çeşidinin kendilerine has ödeme dönemleri bulunmaktadır.

Beyannamelerin, ilgili dönemi izleyen ikinci ayın 17. günü akşamına kadar verilmesi ve tahakkuk eden vergilerin aynı süre içinde ödenmesi gerekmektedir. Örneğin, Ocak – Mart 2025 dönemine ait geçici vergi beyannamesi, 17 Nisan 2025 tarihine kadar beyan edilmeli ve ödenmelidir.​

Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?

Geçici vergi, ilgili dönemde elde edilen kazanç üzerinden hesaplanır ve şu formüle göre belirlenir:

Geçici Vergi = (Dönem Net Kazancı – Giderler ve İndirimler) x Geçici Vergi Oranı

Geçici vergi hesaplama örneği:

Örnek 1: Gelir Vergisi Mükellefi (Şahıs Şirketi)

• Ocak – Mart 2025 döneminde elde edilen gelir: 400.000 TL
• İlgili giderler ve indirimler: 50.000 TL
• Vergiye tabi gelir: 400.000 TL – 50.000 TL = 350.000 TL
• Geçici vergi tutarı: 350.000 TL x %15 = 52.500 TL

Örnek 2: Kurumlar Vergisi Mükellefi (Anonim veya Limited Şirket)

• Nisan – Haziran 2025 döneminde elde edilen kazanç: 800.000 TL
• İlgili giderler ve indirimler: 100.000 TL
• Vergiye tabi gelir: 800.000 TL – 100.000 TL = 700.000 TL
• Geçici vergi tutarı: 700.000 TL x %25 = 175.000 TL

Hangi Kazançlar Geçici Vergiye Tabidir?

Her kazanç vergiye tabi değildir. Ancak aşağıda yer alan kazanç türlerinden birine sahip olan kişiler vergi ödemesi yapmakla yükümlüdür.

1. Ticari Kazançlar

• Gerçek usulde vergilendirilen şahıs işletmeleri
• Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler
• İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler
• Anonim şirketler, limited şirketler, kollektif ve komandit şirketler
• Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar

2. Serbest Meslek Kazançları

• Avukat, doktor, mühendis, mimar gibi serbest meslek erbaplarının elde ettiği gelirler
• Danışmanlık, eğitim, sanat ve benzeri meslek faaliyetlerinden sağlanan kazançlar

3. Kurum Kazançları

• Kurumlar vergisine tabi olan anonim, limited, kooperatif ve diğer sermaye şirketlerinin elde ettiği kazançlar
• Ortak girişimlerin ve iş ortaklıklarının faaliyetlerinden doğan kazançlar

4. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat ve Onarım Kazançları

• İnşaat ve onarım işleri bir takvim yılı içinde tamamlanıyorsa, elde edilen kazançlar geçici vergiye tabidir.
• Ancak yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri (yapımı bir takvim yılını aşan projeler) geçici vergi kapsamında değildir.

Bir önceki yazımıza https://www.dia.com.tr/blog/e-ihracat-faturasi-nasil-kesilir/ linkinden ulaşabilirsiniz.