Geçici Vergi Hesaplama

Geçici vergi, iş dünyasında peşin vergi olarak da bilinmektedir. Gerçek usulde vergi ödeyen ve ticari gelir elde eden kişiler, serbest meslek erbapları, kurumsal vergi mükellefleri tarafından ödenen bir vergi çeşididir. Geçici vergi, gelir vergisi ya da kurumlar vergisi hesaplama süreçleri için yıl sonunun beklenmediği, üç aylık periyotlarla kazançların peşin yöntemle tahsil edilmesi için oluşturulmuş bir vergi çeşididir.

Geçici Vergi Nedir?

Ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbapları ve kurumlar, devlete vergi ödemek zorundadırlar. Geçici vergiyi basitçe tanımlamak gerekirse, vergi mükelleflerinin tüm sene boyunca ödemeleri gereken toplam vergi tutarının 3 aylık dönemsel şekilde tahsil edilmesi denebilir. Bu da vergi mükelleflerinin 3, 6, 9, 12 aylık mali tablolar oluşturmalarını sağlayarak, bir vergi planına sahip olmalarının önünü açar.

Geçici vergi hesaplarken, mükelleflerin geçici vergi verilmesi gereken 3 aylık kazançlarına bakılır ve gelir vergisi tarifinin ilk diliminde yer alan yüzde 15’lik oran üzerinden hesaplama yapılır. Kurumlar vergisi ödemekle mükellef olanlar için ise, kurumun kazancının yüzde 20’si üzerinden vergi miktarı belirlenmektedir. Hem mükellefler hem de kurumlar, önceden vergi ödemişlerse, ödenecek vergiden bu miktar düşürülür. Mükellefler ve kurumlar bildiriminin yapılması gereken miktarın yüzde 10’undan daha fazla eksik söyleme girişiminde bulunurlarsa, belirlenen miktarın vergi cezası kesilir ve gecikme faizi uygulanır. Tahakkuk edilen geçici verginin üçer aylık dönemlerini ödememeleri halinde yıllık beyanname üzerinden vergilendirilirler ve geçici vergi tutarına gecikme zammı uygulanır. Gecikme vergisi, vergi mükelleflerine 1 Mart, kurumlara da 1 Nisan’da belirlenir.

Kimler Geçici Vergi Mükellefi Olur?

Geçici vergi, Gelir ve Kurumlar Vergisi’nin peşin alınan 3 aylık versiyonu olduğu için, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin hepsi aynı zamanda geçici vergi mükellefidir. Aynı durum kurumlar için de geçerlidir.

Geçici Vergi Dönemleri

Tüm vergilerde olduğu gibi geçici vergilerde de devlete beyan şartı bulunmaktadır. Bilanço defteri, işletme defteri evrakları, gelir tablosu ve serbest kazanç defteri tutarlarının, serbest kazanç bildirimi dosyasıyla birlikte başvurusunun yapılması gerekir. Vergi mükelleflerinin ve kurumların Geçici Vergi Beyannamesi dönemlerini takip etmeleri çok önemlidir. Günümüzde bu takip çok daha kolay olduğu belirtilmelidir. Çok sayıda beyanname takip programıyla bu takip yapılabilir. Böylece mükelleflerin ve kurumların ceza alma riski azalmıştır.

Vergi çeşitlerinin kendilerine has ödeme dönemleri bulunur. Geçici vergi beyan tarihleri ise şu şekildedir:

• 1. dönem: Ocak – Şubat – Mart (14 Mayıs)
• 2. dönem: Nisan – Nisan – Mayıs (14 Ağustos)
• 3. dönem: Temmuz – Ağustos – Eylül (14 Kasım)
• 4. dönem: Ekim – Kasım – Aralık (14 Şubat)

Geçici vergi ödeme tarihleri:

• 1. dönem: Ocak – Şubat – Mart (17 Mayıs)
• 2. dönem: Nisan – Mayıs – Haziran (17 Ağustos)
• 3. dönem: Temmuz – Ağustos – Eylül (17 Kasım)
• 4. dönem: Ekim – Kasım – Aralık (17 Şubat)

Geçici Vergi Hesaplama Örneği

Kemal B. bir gelir vergisi mükellefidir. Kemal B. isimli kişinin 2020 yılında kazandığı gelir, üç aylık periyotlar halinde şu şekilde gözükmektedir:

Ocak Şubat Mart: 4000 TL

Nisan Mayıs Haziran: 4000 TL

Temmuz Ağustos Eylül: 2000 TL

Ekim Kasım Aralık: 2000 TL

Kemal B. geçici vergi ödemelerini aşağıdaki gibi yapar:

Ocak Şubat Mart: 4000 x 0,15 = 600

Nisan Mayıs Haziran: 4000 x 0,15 = 600

Temmuz Ağustos Eylül: 2000 x 0,15 = 300

Ekim Kasım Aralık: 2000 x 0,15 = 300

Kemal B. geçici vergi ödemesi yaptığında ödemesi gereken toplam miktar 1800 TL’dir. Kemal B. isimli vergi mükellefinin geliri ilk vergi dönemine denk geldiğinden, gelir vergisi yüzde 15 olarak hesaplanmaktadır. Ancak Kemal B. geçici vergi yerine yıl sonunda vergi ödemek durumunda kalırsa hesaplama şöyle olacaktır:

4000 + 4000 + 2000 + 2000 = 12000 TL

12000 x 0,15 = 1800 TL

Örnekte görüldüğü gibi, geçici vergi yönteminin ödenen vergi miktarı üzerinde herhangi bir değişiklik yapmaya etkisi yoktur.