Vergi Hakkında Temel Bilgiler

Vergi, devletin kamu hizmetlerini karşılamak amacı ile işletmelerden ve vatandaşlarından kanun yolu ile aldığı paradır. Vergi anayasasında bulunan 73. maddeye göre ödeyebilecek geliri olan kişiler vergi vermekle yükümlüdür. Vergi gelirlerinin toplanması ve takibi vergi daireleri tarafından yapılmaktadır. 

Vergi Beyan Usulü

Vergi vermekle mükellef şirketler veya kişiler elde etmiş oldukları geliri ve bu gelir üzerinden ne kadar vergi ödemeleri gerektiğini kanunda belirtilen maddelere göre belirli zamanlarda vergi dairesine beyanda bulunurlar. Verginin beyan edilmesi elektronik ortamda beyanname ile gerçekleşir. 

Devlet, vergi vermekle yükümlü olan ama vergi beyanında bulunmayan kişi veya şirketler hakkında da belirli araştırmalar ve incelemeler yapmaktadır.

Vergide Dönemsellik

Vergiler belirlenen dönemlerde beyan edilmektedir. Her vergi türünün beyan edileceği tarih ve aralık farklılaşmaktadır. Bazıları aylık, bazıları da üç aylık veya yıllık olarak beyan edilir. Beyan için belirlenen dönemlerde sorumluluk, o dönem için sınırlıdır. Örneğin aylık beyan edilen vergilerde ocak ayı belirlenmiş ise, gelir beyanı şubat ayında verilemez. 

Vergi Çeşitleri

Elde edilen gelirin cinsine göre ödenecek verginin oranı, hesaplanması ve verilecek beyannamenin zamanı farklılık gösterir. Örneğin motorlu taşıtlar vergisi aracınız var ise, modeline veya hacmine göre hesaplanır. KDV ise genel olarak her faturada yer alır ve %18 gibi bir orana tekabül eder. Vergi çeşitlerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Gelir Vergisi
• Kurumlar Vergisi
• Katma Değer Vergisi (KDV)
• Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
• Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)
• Muhtasar
• Geçici Vergi
• Damga Vergisi

Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Stopaj Nedir?

Gelir vergisi; gerçek kişilerden alınan vergi türüdür. Şahıslar, yıl içerisinde elde ettikleri geliri yılda bir defa ve Mart ayında olmak üzere beyanname ile beyan etme yükümlülüğündedir. Gelir vergisi kapsamında olan kazançlar; menkul sermaye iratları, ücretler, ticari kazançlar, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye kazançları ve zirai kazançlardır.

Kurumlar vergisi; şirketlerden alınan vergi türüdür. Şirketlerin kendi gelirlerinin ve yaptıkları ortaklıklar sonucu kazanılan gelirin %20’si vergi olarak hesaplanır. 

Stopaj, kira ödemeleri ve çalışanların maaş ödemeleri gibi durumlarda ya da serbest meslek makbuzu, gider pusulası ile yapılan ödemelerde devletin, ücret sahibinin eline geçmeden önce vergiyi kesmesi demektir. Ödemeyi yapan şirket ya da şahıs belirtilen miktarda vergiyi ödemeden düşer ve kesintili ödeme yapar. Bu kesintiler ise dönemin sonunda devlete muhtasar beyanname ile teslim edilir.

Beyannameleri Kim Düzenler?

Beyannameleri, mali müşavirler muhasebe kayıtlarına bağlı kalarak düzenler ve ilgili vergi dairesine iletir. Önemli nokta ise, beyannameniz hatalı verildiğinde kişinin kendisi sorumlu kabul edilir.

Vergi Borcu Nasıl Ödenir?

Kazanç çeşidine göre belirli aylarda verilen beyanname düzenlendikten sonra, vergi dairesinin beyanname karşılığında verdiği tahakkuk fişi ile vergi ödemesi yapılmaktadır. Tahakkuk fişi ile ödeme, vergi dairesinden, banka şubesinden veya internet üzerinden yapılabilir. 

Yapılacak ödeme mali müşavirin veya farklı bir kişinin değil, vergi mükellefinin sorumluluğundadır. Bu sebeple ödemede gecikme yaşanmaması için, vergi borçlarına ait bilgilerin takip edilmesi adına internet üzerinden erişim sağlanabilmektedir.

Vergi Borçları Zamanında Ödenmezse Ne Olur?

Vergi dairesinden beyanname karşılığı alınan tahakkuk fişinde, verginin son ödenme tarihi yer almaktadır. Belirtilen tarihe kadar vergi cezasız olarak ödenebilir. Eğer bu tarihe kadar ödenecek vergi tutarı ödenmez ise, vergi gecikme cezası alınmaktadır.  

Ödenmeyen vergi borcu yüksek bir tutar olduğu takdirde, önlem alınması adına devlet tarafından banka hesapları bloke edilebilir. Bu gibi durumlarla karşılaşmamak adına, e-Devlet üzerinden borcunuzu sorgulayabilirsiniz. Vergi borçlarınız varsa da Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından çıkarılan yapılandırma hizmetleri ile taksitlendirme seçeneğine başvurabilir, ödemelerinizi bu şekilde yapabilirsiniz.

Vergi Afları

Ülkemizde tarihi belli olmayan bazı zamanlarda vergi affı olarak adlandırılan düzenlemeler gerçekleşiyor. Bu düzenlemeler ile devlet, bazı vergi alacaklarından veya bu vergi alacaklarının ödemesi gereken ceza ya da faizleri almaktan feragat ediyor. 

Teşvikler, İstisnalar, Muafiyetler

Devlet, ülkedeki her gelirden bir miktar vergi almaktadır. Gelir dağılımının kontrollü olmasını sağlamak için ise devlet bazı gelir türlerine ve bazı mükelleflere özel teşvik, muafiyet ve istisna uygulayabilir.

Teşvik; devletin faaliyetleri sürdürme ve geliştirme için vergi oranlarında düşüş yaparak veya vergi alımını azaltarak ilgi çekici kılmasıdır. 

İstisna; bazı gelirlerin istisna kabul edilerek vergi uygulamasında muaf tutulmasıdır.

Muafiyet; vergi mükellefini vergi hesaplamasının dışında tutmaktır.   

Vergi İncelemeleri ve Uzlaşma

Devlet belirli zamanlarda vergi vermekle yükümlü olan mükellefleri bir ekip ile incelemektedir.  İncelenecek olan mükellef seçimi farklı yollarla olabilir: Rastgele işletme veya şahısların seçilmesi ile yapılan rutin denetimler, belirli bir sektöre ait şirketlerin toplu incelenmesi gibi sektörel incelemeler, beyannamelerin çapraz olarak incelenmesi ile farklılık durumunda yapılan çapraz denetimler ve devlete gelen ihbarlar sonucunda yapılan incelemeler gibi. 

Devlet tarafından yapılan bu incelemeler sonucu, denetlenen firma bir uzlaşma talebinde bulunabilir. Bu uzlaşma ile ortak bir miktar belirlenir ve mükellef tarafından bu miktar ödenir. Bu sayede iki taraf zorlu süreçlere girmeden anlaşmaya varmış olur. 

DİA’yı ücretsiz denemek için hemen formu doldurun!